Natuurinclusief ontwerp onderzeese pijpleiding en platforms Aramis
In aanloop naar de FEED-fase (Front-End Engineering Design) onderzoekt Aramis samen met Stichting De Noordzee manieren om de onderzeese pijpleiding en de platforms zo natuurvriendelijk mogelijk te maken. ‘We ontwerpen met oog voor de natuur’, vertelt Freija Rappoldt, strategisch omgevingsmanager bij Aramis. ‘Bijvoorbeeld door het gebruik van gerecyclede of natuurlijke materialen, zoals oesterschelpen en kalkhoudende stenen.’ In samenwerking met onder meer Stichting De Noordzee en Wageningen University selecteerde Aramis vijf natuurinclusieve maatregelen. De toepasbaarheid daarvan onderzoeken de technisch ontwerpers in de aankomende FEED-fase.
In twee workshops deelden marien ecologen van Stichting De Noordzee hun kennis over natuurinclusief bouwen. Freija: ‘Ze daagden de engineers uit om verder te kijken dan de veiligheid, techniek en kosten. En inspireerden ons om te denken vanuit de vraag: hoe kan Aramis een positieve bijdrage leveren aan de natuur in de Noordzee?’ Marien ecoloog Eline van Onselen nam samen met haar collega Renate Olie deel aan de workshops. Vanuit het programma De Rijke Noordzee, een initiatief van Natuur & Milieu en Stichting De Noordzee, adviseert ze over het natuurinclusief bouwen van offshore windparken. ‘Dat heeft verschillende raakvlakken met het aanleggen van een onderzeese pijpleiding’, weet ze. ‘Met onze kennis leveren we graag een positieve bijdrage aan dit impactvolle project.’
5 voorstellen voor natuurinclusief ontwerp
De afgelopen decennia is de biodiversiteit in de Noordzee flink afgenomen. ‘Daarom is natuurinclusief en natuurversterkend bouwen zo belangrijk’, stelt Eline. ‘Een natuurinclusief ontwerp past zich aan de behoeften van de natuur aan. Je kunt er bijvoorbeeld een kunstmatig rif mee creëren, wat fungeert als waterfilter, voedselbron en schuilplaats voor vissen. Natuurlijke riffen zijn er steeds minder.’ Op basis van de voorstellen en adviezen van Stichting De Noordzee maakte het projectteam van Aramis een selectie van vijf potentiële maatregelen voor een natuurinclusief ontwerp.
“Een natuurinclusief ontwerp past zich aan de behoeften van de natuur aan”
Eco-crossing
Het eerste voorstel betreft de ligging en bescherming van de pijpleiding. ‘Veel leidingen liggen op de zeebodem, ingegraven in het zand’, vertelt Eline. ‘Dat biedt bescherming tegen erosie en de visserij. Maar bij een punt waar leidingen of kabels elkaar kruisen, kan dat niet. Dan heb je een andere manier van bescherming nodig. Vaak wordt daarvoor rondom de leiding of kabel één soort steen gebruikt. Een natuurinclusieve vorm daarvan heet eco-crossing: je brengt variatie aan in de materialen, de steensoorten en het reliëf. Door het aanbrengen van meer variatie creëer je een diverser rif-effect.’
Kabeljauwhotel
De tweede optie is het zogeheten kabeljauwhotel, eveneens een kunstmatig rif. Eline: ‘Het is een soort metalen nest dat wordt bevestigd aan de pijpleiding en dat een schuil- en broedplaats biedt voor vissen als de kabeljauw en zeewolf.’
Eco-anker
Optie drie is het eco-anker: het houdt drijvende onderdelen op hun plek en verrijkt tegelijkertijd het onderwaterleven. ‘Je kunt een betonblok in het water leggen, maar je kunt er ook een artificieel rif van maken. Bijvoorbeeld door gaten voor waterzuivering aan te brengen en het te maken van verschillende, voedzame materialen. Hoe meer afwisseling, hoe meer de biodiversiteit profiteert.’
Biohut
De biohut, optie vier, lijkt op het kabeljauwhotel, maar bevordert ook de groei van zeewier. Het is eveneens een metalen frame dat wordt bevestigd aan de pijpleiding. Wier, planten en andere organismen kunnen zich er makkelijk aan hechten. ‘Je kunt er bijvoorbeeld schelpmateriaal, kurk, hout en levende oesters in plaatsen. Platte oesters zijn bijna uitgestorven in de Noordzee, terwijl die soort hier thuishoort. Door ze weer uit te zetten, probeert De Rijke Noordzee ze te helpen.’
Natuurinclusief matras
Tot slot is er een natuurinclusief matras, ook wel de marine matt. Net als de eco-crossing beschermt het matras de onderzeese pijpleiding tegen erosie en versterkt het tegelijkertijd het natuurlijke ecosysteem. ‘Het matras ligt over de pijpleiding op de zeebodem en is eveneens gemaakt van natuurlijk materiaal met reliëf.’
“Ik hoop dat alle geselecteerde maatregelen een plek krijgen in de infrastructuur van Aramis”
Hoe meer variatie, hoe beter
Op de vraag welke optie haar voorkeur heeft, antwoordt Eline zonder twijfel: ‘Alle vijf. Hoe meer variatie, hoe beter. Daarom hoop ik dat alle geselecteerde maatregelen een plek krijgen in de infrastructuur van Aramis. En dan niet alleen bij de pijpleiding, want verschillende van de voorstellen zijn ook geschikt om bij de platforms te bevestigen. Dan help je het onderwaterleven zowel op de zeebodem als in hoger water.’ Haar advies is dan ook vooral: ‘Gebruik alles wat voorhanden is om de natuur mee te nemen in het ontwerp.’
Beslissing over te gebruiken materialen
In de aankomende FEED-fase onderzoekt Aramis de technische haalbaarheid en veiligheid van de natuurinclusieve maatregelen en wordt een besluit genomen over de opties. Het verkrijgen van de benodigde vergunningen speelt daarbij mee. ‘Het mooie aan Aramis is dat de zware industrie samenwerkt met ngo’s en universiteiten’, vindt Eline. ‘Die combinatie – tien jaar geleden ondenkbaar – kan veel moois opleveren.’
Om natuurinclusief ontwerpen verder aan te jagen, publiceert de marien ecoloog eind dit jaar met De Rijke Noordzee een online toolbox met praktische informatie over de mogelijkheden en toepassingen. ‘We lichten daar toonaangevende projecten uit met al toegepaste natuurinclusieve ontwerpen. Met een combinatie van de opties is Aramis daar een prachtig voorbeeld van.’
